در ابتدای این همایش امیر خوراکیان با اشاره به 9 پژوهش کلان در خصوص وضعیت شهر تهران با موضوعات مختلف انجام شد گفت: پس از این کار تحقیقاتی 270 موضوع استخراج شد که این محورها اولویتهای ما در مسائل مختلف شهر تهران باشد در این میان مسائل و آسیب های اجتماعی بخش مهم و قابل توجهی از مسائل را به خود اختصاص داده بود.
ارتباط مستقیم آسیب های اجتماعی با موضوعات شهری
وی با اشاره به تاثیر آسیبهای اجتماعی در تمامی موضوعات شهری گفت: حتی برخی از موضوعات که ما گمان نمی کنیم ارتباط مستقیمی با اسیب های اجتماعی داشته باشد نیز وجود یک آسیب اجتماعی می تواند بر روند پیشرفت یا عدم پیشرفت آن تاثیرگذار باشد به همین دلیل ما آسیبهای اجتماعی را با آموزش های شهروندی وارد کردیم.
طراحی 900 رشته آموزشی / تدوین 200 محصول فرهنگی با موضوع آسیب های اجتماعی
خوراکیان با بیان اینکه آموزش زبانهای خارجی و کامیپوتر و ... وظیفه اصلی سازمان فرهنگی هنری شهرداری نیست گفت: شاید این آموزشها در فرهنگسراهای ما داده شود اما مامورت ما ترویج اخلاق و فرهنگ شهروندی است بنابراین به تمامی مسائل آموزشی خود مسئله آسیب های اجتماعی را هم وارد کردیم و با همین اولویت 900 رشته آموزشی طراحی شد و برای آن شرح و درس و محتوا تدوین شد که در این زمینه 300 محصول آموزشی در دست تهیه است.
وی ادامه داد: ما حتی در کلاسهای آموزش کامپیوتر خود نیز تلاش کردیم پیامهای لازم را در زمینه آسیب های اجتماعی تدوین کرده و در همین حوزه و فضا 200 محصول فرهنگی آماده تکثیر است که می توان به آسیبهای وبگردی ، مشکلات خانوادگی و اعتیادهای مدرن اشاره کرد.
ایجاد زمینه عملیاتی شدن پژوهش های اجتماعی
به گفته خوراکیان، از این پس زمینه عملیاتی شدن تحقیقات پژوهشگران اجتماعی در زمینه آسیبهای اجتماعی در شهر فراهم شده است.
در ادامه دکتر خدمتگزار دبیر علمی همایش آسیب های اجتماعی شهری با اشاره به روند اجرایی شدن همایش گفت: 10 محور اولویت دار آسیبهای شهر تهران مورد رصد قرار گرفت و فراخوان مقالات داده شد که 90 چکیده مقاله پس از داوری های اولیه انتخاب شدند که در مجموع 72 مقاله با محوریتهای همایش انتخاب و پس از داوری نهایی 9 مقاله برای ارائه برگزیده شد.
ناکارآمدی دستگاههای متولی ساماندهی کودکان خیابانی
نخستین بخش این همایش به موضوع کودکان خیابانی، دختران فراری، متکدیان و دستفروشان شهری اختصاص داشت که سید احمد حسینی که با مقاله بررسی عوامل خانوادگی موثر بر خیابانی شدن کودکان در شهر تهران حضور داشت با بیان اینکه تغییرات اجتماعی و اقتصادی سریع در سطح کشور و شهرستانها در افزایش کودکان خیابانی موثر هستند گفت: تنها ارگانی که در کشور به ساماندهی کودکان خیابانی می پردازد شهرداری ها هستند که آنها نیز چندان کارا نیستند.
وی ادامه داد: تعدادی ماشین های ویژه این کودکان را از سطح خیابانها را جمع آوری و به سامان سراها می برد اما هیچ اقدامی برای توانمندسازی آنها نمی شود و فردای همانطور این کودکان دوباره به خیابانها سرازیر می شوند.
حسینی مسائل اجتماعی مانند طلاق و نحوه جامع پذیری کودکان را در بوجود آمدن کودکان کار و خیابان موثر دانست و گفت: میان خانواده های کودکان خیابانی و سالم تفاوت معناداری در سطح تحصیلات، درآمد، شغل ، پایگاهی اجتماعی و ... وجود دارد.
گسترش پدیده خانه به دوشی/ وجودکودکان بی شناسنامه در محدود بازار تهران
احمد مسجد جامعی عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در این همایش با اشاره به گسترش پدیده خانه به دوشی در پایتخت گفت: البته این مشکل فراتر از شهر تهران است و به عوامل اقتصادی و اجتماعی مرتبط می شود اما ما همیشه در آسیبهای اجتماعی بر مسائل فردی تاکید می کنیم.
وی با تاکید بر لزوم ریشه یابی آسیب های اجتماعی فراتر از آنچه تاکنون انجام شده است گفت: هنوز که هنوز است در پایتخت انبوهی از کودکان کار و خیابان وجود دارد که در این سرما برای بدست آوردن یک لقمه غذا مجبورند محموله هایی چند برابر جثه خود حمل کرده و یا گلفروشی و تکدی گری کنند.
آگهی کودک گم شده واکسی در منطقه هاشمی
این عضو شورای شهر تهران با اشاره به آسیبهای بسیاری که کودکان کار خیابان را تهدید می کند گفت: در یکی از خبرها آگهی منتشر شده کودک واکسی در منطقه هاشمی منتشر شده که این یکی از مشکلاتی است که کودکان کار را تهدید می کند یا در بازدیدی که یکی از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه شورا که از منطقه اطراف بازار تهران داشته با کودکانی روبرو شده که شناسنامه ندارند. این کودکان به دلیل همین بی شناسنامه بودن حق ادامه تحصیل هم ندارند. این مشکلات در همه جای تهران وجود دارد. متاسفانه در نظام های شهری و برنامه ریزی و توسعه نوکودکان دیده نمی شوند.
راه حل آسیبهای اجتماعی در محلات است
مسجد جامعی با اشاره به اینکه برای شناسایی و حل مشکلات اجتماعی باید از محلات شروع کنیم گفت: همان مشکلاتی که در سطح فرامنطقه ای وجود دارد در محلات هم هست و ما باید بطور ریز از سطح محلات به مطالعه ریز دلایل بوجود آمدن این آسیب ها بپردازیم و آن را حل کنیم. گاهی چرخ های ریز یک وسیله حمل و نقل از چرخ های بزرگ تاثیرگذارترند.
به گفته مسجد جامعی، مطالعات آسیب های اجتماعی زمانی به سرانجام می رسد که از محلات و با توجه به نظرات مردم شکل بگیرد زیرا در این مدت پژوهش های ملی و تحقیقات بسیاری در این زمینه شروع شده اما با وجود آن همچنان مشکلات اجتماعی نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش نیز یافته است.
تاثیر میزان روشنایی بر آسیب های اجتماعی شهر
وی با بیان اینکه بسیاری از مسائل جزئی بر افزایش یا کاهش آسیبهای اجتماعی تاثیر می گذارد گفت: هرگز رابطه روشنایی بر آسیب های اجتماعی سنجیده نشده اما رابطه زیادی بین جرم و تاریکی وجود دارد و اگر کوچه یا خیابانی روشن بود ممکن بود جرمی در آن به وقوع نپیوندد . ما باید ریشه های اسیب ها را پیدا کنیم. وقتی ما نمی توانیم زندگی و معیشت فردی را تامین کنیم چگونه می توان با مسئله آسیب های اجتماعی برخورد کنیم.
این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه باید زمینه های وقوع جرم را کاهش داد گفت: وقتی مشکل گرانی و مسائل اقتصادی وجود دارد ما چگونه می خواهیم با طلاق و اعتیاد و بیکاری مبارزه کنیم. تهیه سندهای کاهش آسیب های اجتماعی ارزشمند هستند اما تاکنون تاثیری در کاهش آسیب ها نداشته اند. سخنرانی های زیادی در این رابطه شده است. سمینارها و اجلاسها نیز در این زمینه کم نبوده اما مشکلی را حل نکرده زیرا آمارها نشان از افزایش آسیب های اجتماعی می دهند. ما باید حلقه مفقوده را که به حل مشکلات ختم شود پیدا کنیم.
مسجد جامعی با اشاره به سه تحقیق عمده در حوزه آسیب های اجتماعی گفت: عدالت در شهر، باورها و نگرش های مردم تهران در مصرف کالاهای فرهنگی عنوان این سه تحقیق بودند که در آنها به عدالت محوری در توزیع فرصت ها و امکانات ، تاثیر کالاهای فرهنگی بر نگرش مردم و ... پرداخته شده است.
عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران یکی از بهترین راهکارهای حل مشکلات اجتماعی شهر را استفاده از ظرفیت های محله ای و ایده های شورایاری های محلات دانست.
افزایش 15 درصدی دختران فراری
دومین مقاله مطرح شده در این همایش فراتحلیل زمینه های فردی ، خانوادگی ، فرهنگی و اجتماعی موثر در فرار دختران بود که لیلا زائر آن را ارائه کرد.
بر اساس این مقاله سالانه یک میلیون دختر در سنین 12 تا 19 سال در جهان از خانه فرا ر می کنند که بر اساس آخرین آمارها که مربوط به سال 78 است این میزان نسبت به سال 65 ، 20 درصد افزایش داشته است. همچنین میانگین سنی دختران فراری از سال 78 که 17 سال بود در سال 79 به 14.7 سال کاهش یافته است.
به گفته زائر، 18 درصد دختران فراری در روز نخست مورد تجاوز جنسی قرار گرفته و 60 درصد آنها نیز در هفته اول مورد تجاوز قرار می گیرند.
وی با بیان اینکه از هم پاشیدگی خانواده، اعتیاد، مشکلات اقتصادی ، ازدواج مجدد والدین و خشونت های جسمی و روانی از عمده دلایل فرار دختران است گفت: روان پریشی ، افسردگی و پرخاشگری از مشکلات عمده دختران فراری است.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه 67 درصد از دختران فراری از خانواده های خود می ترسند گفت: 34 درصد این دختران قبل از فرار با جنس مخالف خود رابطه داشته و 49 درصد آنها برای بقای فرار پس از فرار دست به این کار می زنند.
زائر پیشنهاد داد: فراهم کردن بستر بازگشت این دختران به خانواده ، برطرف کردن ضعف قانون در کودک آزاری و برطرف کردن خلاء قانون در رابطه با ازدواج های اجباری می تواند در کاهش آمار دختران فراری موثر باشد.
کاهش سن دستفروشان در مترو
در ادامه این همایش ابوالقاسم اسدی با مقاله ای تحت عنوان تبیین جامعه شناسی گرایش مردم به دستفروشی گفت: سن دستفروشان مترو پیش از این 15 تا 50 سال بود که در حال حاضر به 35 سال رسیده است. همچنین بیشتر دستفروشان مترو اهل کردستان هستند.
قلمرو دستفرشان به آنها ارث می رسد
وی با اشاره به داشتن قلمرو خاص توسط دستفروشان گفت: این حس تملک حتی در دستفروشانی با سابقه کمتر ا ز یک سال سابقه کار نیز وجود دارد و آنها معتقدند این فضا از نسلی به نسلی دیگر در میان آنها به ارث می رسد و این قلمرو بعدها به فرزندانشان خواهد رسید که آنها احساس حق آب و گل دارند.
تعامل ماموران با دستفروشان قدیمی /همزیستی مسالمت آمیز با مغازه داران
بر اساس پژوهشی که انجام شده بود حتی ماموران مترو با دستفروشان قدیمی برخورد نمی کردند و یا مغازه داران نیز در تعامل خوبی با دستفروشان قدیمی داشتند و دستفروشان نیز تلاش می کردند اجناس مشابه مغازه های اطراف را به فروش نرسانند.
اسدی با اشاره به نوع مشتریان دستفروشان گفت: برخی از این مشتریان دائمی و گروهی گذرا هستند. تعدادی از مشتریان دستفروشان دزد و برخی در پوشش ماموران باج گیری می کنند.
به گفته این پژوهشگر جوان گروهی از دستفروشان اقدام به فروش کالاهای غیر مجاز و یا جذب جوانان به خانه های فساد می کنند.
73 درصد کودکان سابقه دار از مدرسه فرار بوده اند
در ادامه سید علی تهامی مدیر کل فرهنگی تربیتی سازمان زندانهای کشور با اشاره به اینکه یکی از گروههای کودکان کار و خیابانی کودکانی هستند که مرتکب جرم شده اند و در کانونهای اصلاح و تربیت نگهداری می شوند گفت: آیا ما توانسته ایم این کودکان را دوباره به اجتماع بازگردانیم یا نگهداری آنها در کانون بیشتر جنبه تنبیهی داشته تا اصلاحی؟
وی خواستار بررسی ریشه ای به مشکلات اجتماعی شد و گفت: 73 درصد کودکان سابقه دار از مدرسه فرار کرده اند و تعداد زیادی از آنها دچار مشکلات مالی هستند که باید تحت حمایت نهادهای مسئول قرار گیرند.
تهامی معتقد است بیشتر کودکان بزهکار در طول زمان به جای اصلاح سابقه جرمشان سنگین تر می شود و اگر در ابتدا به اتهام حمل مواد مخدر آمده اند در مرحله بعدی سرقت و یا جرم های بزرگتری را نیز به کارنامه کاری شان افزوده می شود.
پارک ملت از فضاهای بی دفاع شهری / ویژگی های مناطق پر خطر پایتخت
در ادامه این همایش جعفر میکائیلی به رابطه فضاهای بی دفاع شهری و افزایش جرم پرداخت و گفت: ناپایداریهای جمعیتی از جمله ویژگی های فضاهای بی دفاع شهری هستند بنابراین می توانیم پایانه های مسافربری را از مکان های بی دفاع شهری بنامیم همچنین پارک های تاریخ، پارکینگ ها و راه پله های مجتمع های مسکونی به دلیل نبود نظارت، ایستگاههای مترو به دلیل ازدحام مردم، کوچه های تنگ و باریک، پل های عابر پیاده از فضای های دیگر بی دفاع شهری هستند که بیشتر زورگیری ها در همین فضاها رخ می دهد.
وی از پارک ملت به عنوان فضای بی دفاع شهری نام برد و پارک نهج البلاغه را به عنوان امکان نظارت و روشناسی بالا یکی از مناطق امن دانست. همچنین پل عابر پیاده میدان صنعت را به دلیل وجود تابلوهای تبلیغاتی از جمله پل های ناامن و پل عابر پیاده منطقه ستارخان را به خاطر نبود مانعی برای دید آن از نقاط با دفاع شهری است.
